» STRONA GŁÓWNA » MENU PRZEDMIOTOWE » Obsługa klientów w poszczególnych wydziałach » Powiatowy Rzecznik Konsumentów » Ochrona konsumencka

Podstawowe informacje z zakresu spraw konsumenckich



Symbol: RK

UMOWA W PIGUŁCE

 

Codziennie, choć często nie zdajemy sobie nawet z tego sprawy, zawieramy umowy. Kupno chleba, gazety, jogurtu to też umowa, a prawa i obowiązki stron takiej umowy są ściśle określone przez przepisy prawa. Sprzedawca odpowiada przed nami, za to, że jogurt nadaje się do jedzenia, buty do chodzenia, pralka musi prać, a lodówka chłodzić.
Do zawarcia umowy dochodzi wtedy, gdy płacimy za produkt. Umowa może być jednak zrealizowana później, np. gdy sprzedawca dostarczy nam pralkę do domu.

Umowę zawieramy na piśmie (paragon, faktura), czym potwierdzamy dokonanie przez nas zakupu lub zamówienie usługi. Z ustaleń ustnych, jak wiadomo, dużo łatwiej się wycofać i dużo trudniej udowodnić, że w ogóle miały miejsce. Nie mamy oczywiście obowiązku spisywać umowy o kupno jogurtu, a nawet bardzo drogiej pralki. Ale już w przypadku samochodu oczekujemy, że zakup, choć nie musi, to zostanie potwierdzony umową. Dobrze, jeśli tego samego oczekujemy zlecając remont mieszkania, łatwiej będzie nam udowodnić, że zamawialiśmy białe szafki kuchenne, a nie czarne.

Kodeks cywilny przewiduje, że niektóre umowy można zawrzeć tylko na piśmie, inaczej są one nieważne. Do takich umów możemy zaliczyć leasing czy poręczenie. Niektóre umowy należy zawierać na piśmie (np. umowa o roboty budowlane, umowa pożyczki na kwotę wyższą niż tysiąc złotych), ale nie zachowanie formy, nie powoduje nieważności takiej umowy. Umowa jest ważna. Strony jednak mają ograniczenia w dochodzeniu swoich praw przed sądem.

Często mimo tego, iż warunki dokonywanej przez nas transakcji sporządzone są na piśmie, rezygnujemy z zapoznania się z nimi, chociażby ze względu na ich obszerność, zawierzając zapewnieniom przedsiębiorcy. Dopiero w domu, gdy umowa jest już podpisana analizujmy jej treść i to wtedy zazwyczaj okazuje się, że to co podpisaliśmy znacznie odbiega od tego o czym zapewniał nas sprzedawca. Co wtedy?! Bardzo często bywa tak, że zmuszeni jesteśmy korzystać z usług wynikających z niekorzystnych dla nas zapisów umowy, gdyż jej rozwiązanie wiązałoby się z różnego rodzaju konsekwencjami jak np. kary finansowe za zerwanie umowy, którym poddanie się jest po prostu nieopłacalne. Są jednak i takie umowy, od których możemy odstąpić bez narażenia się na jakiekolwiek obciążenia ze strony przedsiębiorcy.

Możemy zatem odstąpić od umowy:

zawartej poza lokalem przedsiębiorstwa – w ciągu 14 dni;

zawartej na odległość, np. przez telefon czy Internet – w ciągu 14 dni;

kredytu konsumenckiego w ciągu 14 dni;

ubezpieczeniowej zawartej na okres dłuższy niż 6 miesięcy – w ciągu 30 dni;

umowy timesheringu – w ciągu 14 dni kalendarzowych od dnia zawarcia umowy, lub od dnia, w którym konsument otrzymał umowę.

Przepisy mówiące o możliwości odstąpienia od wymienionych umów mają liczne wyjątki i zawsze wymagają dodatkowych działań, w najlepszym wypadku pójścia na pocztę i wysłania listu poleconego. Dlatego lepiej – podpisując umowę – nie zakładajmy z góry, że za kilka dni po prostu z niej zrezygnujemy.

Niektóre formy działalności gospodarczej są w ogóle zakazane, tak jak na lansowanie przez grupę osób kredytu czy na przykład system argentyński (czyli samo udzielanego jednej wylosowanej osobie). W związku z tym również umowa dotycząca kredytu udzielanego w takim systemie będzie niezgodna z prawem. Niezgodna z prawem jest także umowa, którą podpisaliśmy pod wpływem błędu. Czyli np. podpiszemy umowę, kierując się informacjami, które ustnie przekazywał nam przedsiębiorca. Były to bardzo istotne informacje, które zadecydowały o tym, że skorzystaliśmy z proponowanej umowy, ale nie zostały one w niej zapisane. Należy jednak pamiętać, że sytuację taką bardzo trudno jest udowodnić w sądzie i to konsument, jeśli będzie chciał się z umowy wycofać, będzie musiał wykazać, że taka sytuacja faktycznie miała miejsce.

Może się zdarzyć, że umowa – chociaż zgodna z prawem – zawiera paragraf, który jest już z prawem niezgodny, czyli klauzulę niedozwoloną.

Klauzula niedozwolona to zapis w umowie (zdanie, postanowienie, paragraf), który jednocześnie spełnia trzy warunki:

nie był uzgodniony indywidualnie z konsumentem, czyli najczęściej przedsiębiorca posłużył się wzorcem umowy, a my go po prostu podpisaliśmy;

jest sprzeczny z dobrymi obyczajami;

rażąco narusza interesy konsumenta.

Przykładowo w umowie nie może znaleźć się zapis, który:

daje przedsiębiorcy możliwość zmiany umowy bez zgody konsumenta;

uzależnia zawarcie umowy od tego, czy konsument zobowiąże się podpisać kolejne umowy;

nie daje konsumentowi możliwości rozwiązania umowy, a pozwala na to przedsiębiorcy;

zobowiązuje tylko konsumenta (przedsiębiorcę nie) do zapłacenia odstępnego lub kary umownej;

daje przedsiębiorcy możliwość podwyższenia ceny, a konsumentowi nie daje możliwości odstąpienia od umowy;

przewiduje obowiązek zapłaty za wadliwie wykonaną usługę;

wyłącza jurysdykcję polskich sądów.

Czy sami możemy uznać, że umowa, którą podpisaliśmy, jest nieuczciwa?

Samemu można jedynie rozpoznać klauzulę. Można również skontaktować się z właściwym wedle miejsca zamieszkania Rzecznikiem Konsumentów, który wyjaśni Państwu znaczenie budzących wątpliwości zapisów umów.

Podana powyżej lista klauzul niedozwolonych to tylko przykłady. Kontrolę nad niedozwolonymi postanowieniami umów sprawują sądy.

Istnieją dwa sposoby uznania klauzuli za niedozwoloną.

Pierwszy z nich to wniesienie sprawy do sądu cywilnego. Sąd będzie oceniał nie tylko samą klauzulę, ale cały kontekst umowy. Jeżeli uzna klauzulę za niedozwoloną, to przestanie ona konsumenta obowiązywać. Ale tylko tę osobę, która wniosła sprawę do sądu. Każda kolejna osoba musi, nawet identyczny zapis w umowie z tym samym przedsiębiorcą, zaskarżyć w sądzie. I tylko ta klauzula nie będzie dla konsumenta wiążąca, cała umowa nadal będzie obowiązywała.

Drugi sposób to wniesienie sprawy do Sądu Ochrony Konkurencji i Konsumentów w Warszawie. Sąd ten sprawuje kontrolę „abstrakcyjną”. Jeżeli uzna postanowienie za niedozwolone, to zostanie ono wpisane na listę prowadzoną przez Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów. Wówczas klauzula ta przestanie obowiązywać wszystkich konsumentów. Jednak, aby np. odzyskać pieniądze, które już wpłaciliśmy zgodnie z tą niedozwoloną klauzulą, musimy wnieść sprawę do sądu cywilnego.

Rodzaje zawieranych przez konsumentów umów:

  • Umowa sprzedaży konsumenckiej – to podstawowa; najczęściej stosowana umowa konsumencka. Dochodzi do niej wówczas gdy przedsiębiorca sprzedaje konsumentowi (osobie fizycznej) rzecz ruchomą a więc każdą rzecz materialną z wyjątkiem budynków, gruntów. Wyjątkiem są umowy zawierane na sprzedaż energii elektrycznej, gazu oraz wody. W ramach umów sprzedaży konsumenckiej nabywamy zatem: chleb, meble, samochód itd.

  • Umowa o dzieło, której rezultatem jest rzecz ruchoma. Przedmiot tego rodzaju umów stanowią rzeczy wykonane w ramach zawieranych umów. Przykładem umowy o dzieło, jest np. uszyta przez krawca suknia.

  • Umowa – zlecenie. To umowa, w ramach której przedsiębiorca zobowiązuje się na wykonanie określonych czynności lecz nie ponosi odpowiedzialności za ich efekt. Przykładem umowy zlecenia jest przewóz taksówką

  • Umowa zawarta poza lokalem przedsiębiorstwa. Jest to rodzaj umów, jakie konsumenci zawierają podczas pokazów, prezentacji towarów lub w swoim domu, w trakcie wizyty akwizytora, a więc w miejscach nie przeznaczonych do działalności i nie oznaczonych jako siedziba sprzedawcy.

  • Umowa zawarta na odległość. To szczególny rodzaj umowy, która zawierana jest często bez obecności drugiej strony umowy. Umowy takie zawierane są najczęściej poprzez zamówienia w katalogach wysyłkowych lub w ramach sprzedaży świadczonej przez serwisy internetowe.


Osoba wprowadzająca dokument: Renata Krus

Data dokumentu: 2020-08-24

Data wprowadzenia: 2020-08-24

Wyświetleń: 1000

Załączniki:
Brak załączników w dokumencie.

Rejestr zmian:
Utworzenie dokumentu: Krzysztof Durczok, dnia: 2010-02-09
Przesunięcie dokumentu: Adam Vogt, dnia: 2011-07-25
Edycja dokumentu: Renata Krus, dnia: 2015-09-22
Edycja dokumentu: Renata Krus, dnia: 2020-08-24
POPRZEDNIE WERSJE »

« POWRÓT

WYDRUK